Landhuis Cas Abou, Weg naar Cas Abou z.n., Cas Abou

• 1. :

REGISTER VAN BESCHERMDE CULTUURHISTORISCHE ERFGOEDEREN

Landhuis Cas Abou

Kadastrale gegevens: Sectie: mbr – Meetbrief Nr. 139/1963

De voormalige plantage Cas Abao was gelegen ten zuiden van de zuidelijke weg naar Westpunt (noordgrens), tussen de plantages Porto Marie (ten oosten) en San Juan (ten westen) in. Cas Abao stond vroeger bekend onder de naam Engelenberg en mogelijk werd ook de naam Giftenberg gebruikt. De stichtingsdatum van de plantage is onbekend. De eerste verkoopakte dateert uit 1719. Mathijs Brugman koopt op 25 augustus van dat jaar de plantage Engelenberg van Benjamin de Casseres.

Het is niet geheel duidelijk wanneer de naamsverandering heeft plaatsgevonden, maar hoogstwaarschijnlijk in het midden van de negentiende eeuw. Bij de verkoopakte uit 1838 heet de plantage nog Engelenberg maar bij de paga tera overeenkomsten uit 1864 wordt de naam Cas Abao gebruikt.

Het landhuis is gesitueerd op een hoger gelegen deel in het zuiden van het terrein. De kaart van Werbata (1906-1909) geeft aan dat in de directe omgeving van het landhuis, in ieder geval aan het begin van deze eeuw, diverse stenen en lemen gebouwen omgeven door een “levende haag” gestaan hebben, waarschijnlijk kunukuhuisjes en/of (voormalige) slavenwoningen. In de zuidwesthoek van de voormalige plantage bevond zich een zoutpan. Meer naar het oosten toe liepen enkele “steenen afsluitingen”, wat nu waarschijnlijk een “slavenmuur” zou heten. Ook waren er in de tijd van Werbata nog enkele waterputten. De exacte bouwdatum van het landhuis is niet bekend. Het complex is in 1966/1968 gerestaureerd met bestemming woonhuis. (1)

Het huidige complex van Cas Abao bestaat uit een hoofdgebouw het landhuis (A), de ruïne van de magasina (B), een koetshuis (C) met dorsvloer (D), een regenbak (E) en een toiletgebouw (F).

Beschrijving
Het landhuis (A) is opgetrokken in steen over één bouwlaag en kap met aan de zuidzijde een onderbouw; de nok is O W gericht. De gevels zijn gepleisterd en geverfd. In de zuidwesthoek een aanbouw met aangrenzend de oude keuken. (2) Het gebouw heeft de traditionele opbouw met een kern onder een zadeldak en een zuidwest en noordgalerij onder op de kern aansluitende lessenaarsdaken.
De kap is gevat tussen topgevels met schouders. Het zadeldak boven de kern heeft twee maal twee dakkapellen eveneens voorzien van een tuitgevel.
In het zuidwesten wordt de galerij doorbroken door een min of meer vierkante aanbouw waarvan de muren iets hoger zijn opgetrokken en afgedekt met een schilddak. De aansluitende aanbouw van de keuken is afgedekt met een lessenaardak.

Langs de noord, west en zuidgevel loopt een goot met een geprofileerde lijst. Er zijn twee standgoten aan de westgevel en een standgoot in de hoek van de voorgevel. (3)
Langs de zuidgevel en de oostgevel loopt een terras die als een omgang doorloopt langs de noord en een gedeelte van de westgevel. Het terras en de omgang zijn afgezet met een lage borstwering die eveneens gepleisterd en geverfd is. De borstwering van de omgang aan westzijde is aan bovenzijde afgerond.

De zuidgevel van het hoofdgebouw heeft drie assen. Centraal bevindt zich de toegang met een opgeklampte houten deur. De assen aan weerszijden worden gevormd door staande ramen waarin schuifvensters met roede verdeling en voorzien van opgeklampte houten luiken. (4) Boven de openingen zijn waterlijsten.
De aanbouw in de zuidwesthoek is waarschijnlijk van latere datum. Aangrenzend bevindt zich de oude keuken, met aan oostzijde één raam; aan zuidzijde twee staande vensters; aan westzijde een vierkante raamopening voorzien van een opgeklampte houten luik die toegang geeft tot een bergruimte en een smal staand venster en aan de noordzijde een deur. Alle openingen hebben waterlijsten. De fogon is nog steeds aanwezig en is gesitueerd tegen de oostelijke muur van de oude keuken. De schoorsteen steekt door het dakvlak heen.

Het terras aan zuidzijde wordt ontsloten in het verlengde van de toegangsdeur door middel van een trap, de borstweringmuur zet zich aan beide zijden van de trap voort. Aan de oostzijde van de trap is de borstwering voorzien van een voeting, op rand waarvan drie spuwers. In de zuidoosthoek wordt het terras eveneens ontsloten door een trap met aan weerszijden een borstwering.

De oostgevel van het hoofdgebouw is opgebouwd uit vijf assen. Centraal bevindt zich een deur met aan weerszijden ramen waarin schuifvensters met een roede verdeling. Op de hoeken enkelvoudige ramen met opgeklampte houten luiken. Alle openingen zijn voorzien van een waterlijst. In de topgevel ter plaatse van de zolder een venster waarin een schuifraam met roedeverdeling en opgeklampte houten luiken. Boven het venster een waterlijst.

De noordgevel heeft centraal een toegang met een opgeklampte houten deur en is voorzien van een waterlijst. Aan weerszijden een raam waarin schuifvensters met een roede verdeling. In de noordgevel van de westelijke galerij eveneens een raam met schuifvensters en roede verdeling. Alle openingen zijn voorzien van een waterlijst. De omgang wordt in het verlengde van de deur ontsloten door een uitsparing in de borstwering.
De westgevel heeft op de begane grond vier assen, gevormd door vierkante ramen voorzien van enkelvoudige houten opgeklampte luiken. In de derde as bevindt zich een deur. Alle openingen zijn voorzien van een waterlijst. Rechts van deze gevel staat de aanbouw die ook aan de zuidgevel zichtbaar is. In de westgevel van deze aanbouw bevindt zich een staand venster met opgeklampte houten luiken. In de westelijke topgevel ter plaatse van de zolder een venster waarin een schuifraam met roedeverdeling en opgeklampte houten luiken. Boven het venster een waterlijst.
De omgang aan de zijde van de westgevel wordt ontsloten door een uitsparing in de borstwering en een eenvoudige trap.
Het interieur heeft de indeling van de hoofdopzet: kern met galerij aan drie zijden.

Bijgebouwen:
B: De ruïne van de magasina is gelegen ten noordoosten van het hoofdgebouw. De muren staan nog overeind en de deuropening, in de zuidgevel, is nog herkenbaar.
C: Het koetshuis bevindt zich in het Noorden. Het gebouw heeft een rechthoekig plattegrond opgedeeld in vier vertrekken. Het dakschild van het lessenaardak wordt doorbroken doordat de tussenmuren bovenaan iets uitsteken. Waarschijnlijk deed het gebouw ook dienst voor het opslaan van zaden en/of als dienstwoningen.
D: De dorsvloer, gelegen tussen het landhuis en het koetshuis.
E: Ten Zuidwesten van het landhuis is een regenbak afgedekt met een lessenaardak. Aan oostzijde bevindt zich een deur. (5)
F: Ten Westen van het hoofdgebouw is er een min of meer vierkant toilet gebouw van één bouwlaag onder een zadeldak ingeklemd tussen twee tuitgevels. Voorzien van ramen en een deur in de oostgevel. Het gebouw biedt plaats aan een toiletbank voor twee personen. In de zuidgevel staat ingeschreven A1751.

(Opmerkingen:

1. Tijdens de restauratie uit 1966/1968 door de architect Alexeenko zijn diverse wijzigingen doorgevoerd. Onder anderen de topgevels van zowel zijgevels als dakkapellen zijn gewijzigd en er is een raam ingezet in de oostelijke topgevel. Het is zeer waarschijnlijk dat er nog meer onderdelen gewijzigd zijn.
2. Keuken is waarschijnlijk later bij het hoofdgebouw getrokken.
3. Opmerkelijk is de aanwezigheid van drie standgoten. Het is niet duidelijk of dat oorspronkelijk is, of een wijziging die tijdens de restauratie 1966/68 heeft plaatsgevonden.
4. De schuiframen met roedevensters zijn niet authentiek. Waarschijnlijk tijdens de restauratie van 1966/68 ingezet.
5. De deur in de oostgevel van de regenbak en ook de situering van de regenbak zelf t.o.v. het landhuis zijn opmerkelijk.)

Redengeving

Het gebouw als boven beschreven is van algemeen belang wegens schoonheid en volkskundige waarde op grond van de volgende waardestellende criteria:

• Architectuur en cultuurhistorische waarde als landhuis met de voor Curaçao kenmerkende opzet met kern en galerijen;
• ensemblewaarde van het complex van landhuis met keuken, magasina, koetshuis, dorsvloer, regenbak en toiletgebouw.

Tot het hierboven vermelde monument behoort al hetgeen dat door bestemming of anderszins rechtens onroerend is.

Registratie: 1998-02-01
Afschrift Hypotheekbewaarder: 1997-12-02
Aanwijzingsbesluit: 1997-11-21
Publicatie: 1997-12-02
Inzage: gedurende 30 dagen vanaf 1997-12-02