REGISTER VAN BESCHERMDE CULTUURHISTORISCHE ERFGOEDEREN
Landhuis Hato
Kadastrale gegevens: Meetbrief 577/1996 (zie situatietekening)
Inleiding
De plantage Hato is tot 1792 in bezit geweest van de West-Indische Compagnie. In de 18e eeuw is het landhuis gebruikt als buitenverblijf van de directeur van de Compagnie. Met zijn 1400 ha. was de plantage een van de grootste van het eiland. Hato stond bekend om een bron waarvan het water gebruikt werd voor irrigatie en later ook voor een vijver.
Het landhuis ligt ca. 50m ten noorden van de huidige weg naar het vliegveld Hato. Het huis is gesitueerd op een licht hellend terrein.
De historische bebouwing bestaat uit het landhuis, een terras, restanten van een regenbak, putten en constructies van een irrigatiesysteem. Verder is er een begraafplaats met zeven graven.
Beschrijving
Landhuis
Het landhuis is opgetrokken in steen over een enkele bouwlaag en heeft een kap. De nok is zuidoost-noordwest gericht. De plattegrond is langgerekt en rechthoekig en bestaat uit een kern met galerijen aan de lange zijden. De kern heeft een steil schilddak met tweemaal twee dakkapellen aan de lange zijden en telkens een dakkapel op de korte zijden. Op het schilddak sluiten de lessenaarsdaken van de galerijen aan. De dakkapellen hebben een driehoekig topveld op zijconsoles en staande vensters met shutterramen. (1) Tegen de noordwestelijke zijde van het landhuis bevindt zich een lagere aanbouw met onder meer de keuken. De aanbouw is opgetrokken in steen op een rechthoekige plattegrond. (2)
De gevels zijn gepleisterd en geverfd. In de zuidwestelijke gevel (huidige voorgevel) een centraal geplaatste, dubbele paneeldeur met shutters en vijf staande vensters. (3) De vensters zijn voorzien van shutterramen, waarvan sommige nog oude duimgehengen hebben. Voor de gevel bevinden zich restanten van een stoep van IJsselsteentjes. Op de westelijke hoek sluit een gedeelte van de aanbouw aan met daarin een deur. In dit gedeelte van de aanbouw is er verder een dichtgemetselde doorgang met een rondboog. Op de zuidelijke hoek van de gevel sluit een erfscheidingsmuur aan met een poortje.
De gevel op het noordoosten (huidige achtergevel) heeft een centraal geplaatste dubbele deur met shutters en tweemaal twee ramen die – met uitzondering van één raam – voorzien zijn van shutters. (4) Het lager geplaatste bijgebouw heeft een deur met een brede rechte trap en een staand venster. Voor de centraal geplaatste deur van het hoofdgebouw bevindt zich een terras van waaruit een trap van IJsselsteentjes naar een lager gelegen, groter terras leidt.
De zijgevel aan de zuidoostelijke zijde heeft een centraal geplaatste dubbele deur met shutters en twee staande vensters. Het linker venster heeft shutterramen. Voor de deur bevindt zich een klein ommuurd terras met gemetselde zitbanken.
De zijgevel aan de noordwestelijke zijde – van de aanbouw – heeft een deur en een staand venster met een opgeklampt houten luik. Voor de deur bevindt zich een rechte trap van steen. Het basement van de noordwestelijke gevel heeft een verspringing.
Interieur
De kern van het landhuis is onderverdeeld in drie ruimten, die door dubbele deuren met elkaar verbonden zijn. De middelste ruimte, de sala, is met de galerijen verboden door twee grote, tegenover elkaar gelegen betimmerde doorgangen en tweemaal twee grote betimmerde rechthoekige openingen. Het plafond van de sala is met kraalschroten afgetimmerd. Een dubbele deur in de noordwestelijke muur geeft toegang tot de lagere aanbouw. Achter deze deur bevindt zich een ‘bordes’ en een trap naar het lagergelegen deel van de ruimte. In de voormalige keuken zijn restanten van een fogon. De muren van het landhuis en de aanbouw zijn opvallend dik.
Regenbak
Onder het oostelijk gedeelte van het lager gelegen terras zijn restanten van een regenbak. In het basement van het terras zijn dichtgemetselde overloopgaten.
- A) Op het terrein ten zuidwesten van het landhuis bevinden zich restanten van muren.
- B) Ten oosten van het landhuis ligt het voormalige hofje met restanten van muren, terrassen, waterkanalen, putten en andere constructies ten behoeve van een irrigatiesysteem. Aan de hoger gelegen zuidzijde van het terrein staat een rechthoekig bouwwerk van steen met (dichtgezette) bogen. (5)
- C) Op enige afstand ten oosten van het landhuis, bevindt zich een begraafplaats met 7 gemetselde graven binnen een omheining van steen. Vijf graven hebben een opbouw in de vorm van een tongewelf. Eén graf is nagenoeg geheel vervallen, een ander graf heeft geen opbouw. (6)
(Opmerkingen:
- De hele dakconstructie is vernieuwd en gewijzigd.
- Het dak van de aanbouw is niet oorspronkelijk
- De zuidwestelijke gevel is momenteel de voorgevel; het is niet duidelijk welke gevel de oorspronkelijke voorgevel was. Het westelijk deel van de gevelwand is weggebroken t.b.v. een open garage.
- Voorheen hadden waarschijnlijk alle vensters shutterramen.
- De voormalige functie van dit gebouw is onduidelijk.
- De graven zijn opgemeten en gedocumenteerd door ir. M.A. Newton (4-10-1995).)
Redengeving:
Het gebouw als boven beschreven is van algemeen belang wegens schoonheid en volkskundige waarde op grond van de volgende waardestellende criteria:
- architectuur- en cultuurhistorische waarde als landhuis met de voor Curaçao kenmerkende opzet met een kern en galerijen;
- ensemblewaarde van het landhuis, de irrigatiesystemen in het hofje en de begraafplaats.
- historische waarde vanwege geschiedenis van de plantage en het landhuis.
Tot het hierboven vermelde monument behoort al hetgeen dat door bestemming of anderszins rechtens onroerend is.
Registratie: 20 januari 2003
Afschrift Hypotheekbewaarder: 23 januari 2003
Aanwijzingsbesluit: 7 oktober 2002
Publicatie: 7 oktober 2002
Inzage: 30 dagen vanaf 7 oktober 2002
