REGISTER VAN BESCHERMDE CULTUURHISTORISCHE ERFGOEDEREN
Landhuis Brievengat
Kadastrale gegevens: Meetbrief Nr.: 45/55
Landhuis Brievengat, daterend uit de tweede helft van de 18e-eeuw, met 19e-eeuwse keukenaanbouw. De relatief grote plantage bezat een smalle strook aan de noordkust. Het landhuis ligt tussen de haaks op elkaar staande hoofdrooien in. Op de Werbatakaart staat een oostelijke hoofdtoegangsweg aangegeven en een weg in de as van de voorgevel. Gerestaureerd in 1955 door Serge Alexeenko.
Het complex van landhuis Brievengat bestaat uit een hoofdgebouw met twee voorgebouwen, en er verspreid omheen geplaatste regenbakken, bijgebouw, koralen en kalkoven.
Landhuis
Het regelmatig opgezette landhuis heeft een rechthoekige plattegrond en is opgetrokken over één bouwlaag en kap met de nok WO gericht. Het bestaat uit een kern met voor en achtergalerij. De kern heeft een zadeldak en de galerijen aansluitende lessenaarsdaken, alle gedekt met oudhollandse pannen. De daken zijn gevat tussen de als accoladen golvende gevels met geprofileerde deklijst en met aan beide kanten vier voluutkrullen en met halfronde topbeëindiging. De geveltoppen bevatten een oculus met profielrand en eronder een staand luikvenster met opgeklampte houten luiken en waterlijst. In het zadeldak staan aan elke zijde vier dakkapellen onder zadeldakje belegd met pannen en met staand venster met opgeklampte houten luiken. De dakkapellen zijn afgewerkt met een topveld op zijconsoles en een geprofileerde deklijst met tweemaal twee voluutkrullen.
Aan de voorgevel (zuidgevel) ligt de open voorgalerij onder een arcade van zestien segmentbogen, gedragen op vierhoekige kolommen. De gootlijst is een brede, vlakke lijst met een geprofileerde bovenlijst. In de as en op beide hoeken zijn onder de bogen doorgangen gemaakt, de overige openingen zijn afgezet met een lage borstwering. De werkelijke gevel, de kernmuur, is symmetrisch ingedeeld met een centrale toegang geflankeerd door een venster, een deur en een venster daarbuiten en een deur op het geveleind. Deze openingen corresponderen met de inwendige opzet van centrale sala, een nevenvertrek en smalle hoekruimten.
De westelijke en oostelijke zijgevel zijn gelijk en bevatten elk twee kleine boogopeningen op de koppen van de galerijen en twee staande vensters met houten shutterramen en waterlijst in de kern.
De achtergevel (noordgevel) heeft een gewijzigde indeling met vijftien bogen (1). De segmentbogen zijn gestuct en eindigen in schijnkapitelen (2)
Op de opening in de centrale as sluit een (later) keukengebouw aan via een smalle gang. De gang heeft naar beide kanten een deur en een venster met houten shutterramen. Het patroon van segmentbogen loopt door vanuit de achtergevel. Het keukengebouw, met schoorsteen op de noordwesthoek, staat onder schilddak gedekt met oudhollandse pannen. De gang staat onder een zadeldak met een kleine geveltop op het zuiden.
Het interieur: de kern bestaat uit drie naast elkaar gelegen hoofdvertrekken en aan de uiteinden een klein vertrek. De sala heeft een centrale deur en flankerende vensters naar de galerijen en een deur met spiegelboogomlijsting naar de zijvertrekken. De vertrekken aan weerszijden van de sala hebben eerdergenoemde openingen naar de voorgalerij en twee (O), resp. één (W) venster naar de achtergalerij. Uiterst oost een vertrek voor opslag, uiterst west met een trap naar de zolder en doorgang naar de achtergalerij. De achtergalerij is één ruimte, afgezien van kleine hoekvertrekken. In de kernvertrekken vloeren met enkelvoudige balklaag, belegd met zwart witte marmertegels. De vensters hebben houten lateien en vensterbank; de kernvensters hebben schuiframen.
Op de zuidoosthoek in de bogen van de voorgalerij staat een bel op houten voet, gehangen in gietijzeren beugels.De beugels bevatten de (deels leesbare) tekst: ‘No. 3 Upright’; ‘Crystal Metal […] 3 Lakes of Foundry […]’.(uit XIXB).
Terras en torens
Voor het landhuis bevindt zich een ommuurd terras. Een centrale zich verwijdende trap met massieve borstwering leidt van dit voorterras naar het omliggende terrein. Op de hoeken van het voorterras staan torens (3) op vierkante plattegrond, met aan de zuid en noordzijde massieve, schuin aflopende steunberen. De torens staan onder tentdak met licht overstek, en gedekt met oudhollandse pannen met nokvorsten. In de noordgevel van elke toren een deuropening met houten deur, te bereiken via een houten trap; in de overige zijden smalle sleuven als muuropening.
Bijgebouwen
- Direct ten westen naast het landhuis staat een regenbak met de nok van het met oudhollandse pannen gedekte zadeldak dwars op die van het huis. Het flauw hellende zadeldak is gevat tussen vlakke puntgevels, waarvan de noordelijke een enkelvoudig houten luik bevat. Overloopspuwers op het westen.
- Ten oosten van het landhuis ligt een nagenoeg vlak gedekte grote regenbak met verzwaarde, naar beneden uitlopende wanden aan de lange zijden. Een deur is aangebracht in de zuidwand, een venster op het oosten en westen.
- Ten noordoosten van het landhuis staat een eenvoudig bijgebouw, op rechthoekige plattegrond onder een flauw hellend lessenaardak, en in de zuidgevel een venster met opgeklampt houten luik en in de westgevel een opgeklampte houten deur.
- Ten noorden van het landhuis ligt een reeks koralen, onderling gescheiden door stenen muren met enige doorgangen.
- Ten zuidwesten van het landhuis staat op enige afstand het restant van een kalkoven. De oven bestond uit een iets toelopende cilindrische oven met een binnenmantel van bakstenen moppen (ca. 21 x 10 x 10 cm), een vulling van aarde en steenslag en een buitenmantel van gemetselde en gepleisterde breuksteen. Op het oosten heeft een rechthoekige voorbouw van de oven gestaan waarvan de fundamenten aanwezig zijn.
- Mogelijk bevindt zich tussen de begroeiing westelijk van de toegangsweg een waterput (4).
- Twee kolommen van het oorspronkelijke toegangshek staan aan weerszijden van de huidige weg die vanuit het zuiden op het landhuis aanloopt. Ze zijn vierhoekig met hoeklijsten versierd en met een puntige dekplaat (5).
(Opmerkingen:
- Thans zijn de bogen alternerend open en als blindnis gesloten, zodat zich links en rechts van de van de middenas drie vensteropeningen met shutterramen bevinden
- Bij de bogen aan de voorzijde is deze afwerking tijdens de restauratie in 1955 aangebracht, ervan uitgaande dat dit een reconstructie van de oorspronkelijke situatie was.
- Deze torens zijn grotendeels vernieuwd tijdens de restauratie in 1955, waarbij in ieder geval de kappen zijn gereconstrueerd
- Er is een stenen verhoging te onderscheiden die door mensenhand lijkt aangelegd.
- Ze stonden oorspronkelijk verder naar het zuiden.)
Redengeving:
Het gebouw als boven beschreven is van algemeen belang wegens schoonheid en volkskundige waarde op grond van de volgende waardestellende criteria:
- ensemblewaarde van landhuis, bijgebouwen en kalkoven;
- architectuur en cultuurhistorische waarde als landhuis met de voor Curaçao kenmerkende opzet met kern en voor en achtergalerij, waarbij landhuis Brievengat een regelmatig en uitgebreid exemplaar is;
- architectuurhistorische waarde vanwege de indeling van het huis en onderdelen als de detaillering van gevels, dakkapellen, lijsten, vensters en deuromlijstingen;
- architectuurhistorische waarde vanwege de kalkoven, een zeldzaam geworden voorbeeld op Curaçao.
Tot het hierboven vermelde monument behoort al hetgeen dat door bestemming of anderszins rechtens onroerend is.
Registratie: 1999-02-05
Afschrift Hypotheekbewaarder: 1999-02-19
Aanwijzingsbesluit: 1998-09-25
Publicatie: 1998-10-05
Inzage: gedurende 30 dagen vanaf 1998-11-03
