REGISTER VAN BESCHERMDE CULTUURHISTORISCHE ERFGOEDEREN
Landhuis Papaya
Kadastrale gegevens: Sectie: Rooibrief 7 juni 1810
Inleiding
Landhuis Papaya dateert waarschijnlijk uit het tweede helft van de 19e-eeuw. Het relatief bescheiden opgezette huis vertoont een eenheid in opzet en detaillering en is waarschijnlijk in één bouwcampagne tot stand gekomen.
De vrijwel rechthoekige plantage ten noorden van de weg naar Westpunt wordt grotendeels in beslag genomen door de Seroe Papaja. Het landhuis ligt op het laagste stuk terrein, nabij de Weg naar Westpunt.
De historische bebouwing bestaat uit het landhuis, het restant van een regenbak en een toegangshek.
Beschrijving
Het landhuis heeft een rechthoekige plattegrond en is in steen opgetrokken over één bouwlaag en kap op een onderbouw. De nokken liggen oostwest gericht. Het huis is in drie delen te onderscheiden met elk een schilddak, waarbij het middendeel de grootste breedte heeft. De daken hebben stenen nok- en hoekkepers en houten pirons (1) en zijn gedekt met zwarte kruispannen. Op het zuiden, aan de voorgevel, staat een dakkapel. Deze heeft een driehoekig topveld met geprofileerde lijst, knopbekroning en in het vlak een gepleisterde rozet. Het topveld heeft geprofileerde zijconsoles die terzijde van het luikvenster overgaan in wangstukken met afwateringsgaten. Langs de vier gevels is een gemetselde goot met gootlijst die aan de voorgevel het meest gedetailleerd is met profielen en aan de achtergevel als smalle en vlakke lijst is uitgevoerd.
De gevels zijn gepleisterd en geverfd. De vensters zijn gelijk van opzet: staande vensters met geprofileerde waterlijsten (eenvoudiger aan zijgevels). (2) De voorgevel (zuidgevel) heeft drie assen met een centrale toegangsdeur die is uitgevoerd als de vensters en aan weerszijden een venster. De gevelhoeken hebben gecanneleerde pilasters zonder kapiteel maar met verkropte gootlijst. Over de gevelbreedte ligt een terras dat is afgezet met een borstweringsmuur. Deze muur heeft vierhoekige kolommen en tussenliggende velden en is aan de buitenzijde met zorgvuldige pleisterdecoratie versierd. Het terras is in de as van het huis ontsloten door een trap tussen gespreide borstweringen met hoekkolommen en geprofileerd bovenvlak. De westelijke zijgevel heeft in het middendeel een deur die bereikt wordt via een trap van steen langs de gevel met klein bordes. De andere twee delen hebben elk een venster. De drie delen zijn gescheiden door een vlakke liseen die met verkropte gootlijst ook op de noordwesthoek voorkomt. (3) De oostelijke zijgevel heeft drie vensters volgens drie assen en met twee tussengeplaatste vlakke lisenen. In de oostelijke zijgevel is een rondboogvormige toegang tot de onderbouw gemaakt. (4)
De achtergevel (noordgevel) heeft twee deuren met een waterlijst en een venster links, volgens drie assen. (5) Over de gevelbreedte ligt een smal terras met ruim opgezette trap.
Het interieur
Aan het interieur zijn de drie bouwblokken weer verder ingedeeld in twee of drie vertrekken. Het voorgedeelte en het middendeel hebben beide een vertrek op het oosten over een derde van de lengte. In de grote vertrekken hebben de venster- en deuropeningen geprofileerde omlijstingen en houten lateien. Rondom is een lambriseringslijst en een plafondlijst aangebracht. Het achtergedeelte is in drie vertrekken ingedeeld, mogelijk in een later stadium omdat de plaats van de tussenwanden niet met de balklaag van de zoldering correspondeert. De vertrekken hebben alle een enkelvoudige balklaag.
- A) Tegen het terras op de noordoosthoek is een voormalige regenbak. Hij heeft een rechthoekige plattegrond en afgeronde binnenhoeken. Aan de oostzijde zijn schuin oplopende steunberen. (6)
- B) Aan de terreingrens bij de Weg naar Westpunt staat een toegangshek in de as van het huis. De toegang bestaat uit twee vierhoekige kolommen met geprofileerde dekplaat en tentdakvormige bekroning. Hierop volgen asymmetrische geknikte vleugelmuren. (7)
(Opmerkingen:
- De pirons van het middelste dak zijn verdwenen.
- Oorspronkelijk waren aan de binnenzijde van het kozijn houten shutterramen; aan de buitenzijde hebben waarschijnlijk houten luiken gezeten.
- De liseen tussen de laatste twee bouwdelen is verdwenen.
- In de westelijke zijgevel was eveneens een rondboogvormige toegang in de onderbouw.
- Tegen de gevel is een recentere aanbouw gemaakt.
- De regenbak was voorheen afgedekt door een flauwhellend lessenaarsdak, er waren overloopgaten en een spuwer op het oosten en aan de noordzijde waren sporen van (drink?) bakken afleesbaar.
- Van de oorspronkelijke vleugelmuren bij de ingang is slechts een gedeelte bewaard gebleven.)
Redengeving
Het gebouw als boven beschreven is van algemeen belang wegens schoonheid en volkskundige waarde op grond van de volgende waardestellende criteria:
- architectuur- en cultuurhistorische waarde als landhuis, opgezet in drie delen met schilddaken en met terrassen;
- architectuurhistorische waarde vanwege de gaafheid en de zorgvuldige detaillering: lijstwerk en dakkapel, de terras- en trapborstwering, de afwerking van interieur;
- monumentale ensemblewaarde vanwege de situering in het terrein.
Tot het hierboven vermelde monument behoort al hetgeen dat door bestemming of anderszins rechtens onroerend is.
Registratie: 2003-01-20
Afschrift Hypotheekbewaarder: 2003-01-23
Aanwijzingsbesluit: 2002-06-21
Publicatie: 2002-07-03
Inzage: gedurende 6 weken vanaf 2002-07-03
