Landhuis San Nicolas

• 1. :

REGISTER VAN BESCHERMDE CULTUURHISTORISCHE ERFGOEDEREN

Landhuis San Nicolas

Kadastrale gegevens: Sectie: III – Meetbrief Nr.: A-7

Inleiding

De plantage San Nicolas is voor 1696 gesticht. Er werden handelsgewassen geteeld zoals indigo, dividivipeulen en verfhout en er werd vee gehouden. Tot in deze eeuw is er zout gewonnen uit de Santa Marthabaai.

De oudste delen van het landhuis dateren zeer waarschijnlijk uit het midden van de 18e eeuw. Sommige bijgebouwen dateren uit de 19^e-eeuw.

Het landhuis ligt op een heuvel ten westen van de Santa Marthabaai; op enige afstand ten zuiden van de weg tussen Soto en Lagun.

De historische bebouwing bestaat uit het landhuis met terrassen, drie regenbakken, een badhuisje, twee bijgebouwen en koralen. Verder zijn er op de voormalige plantage nog een aantal putten.

Beschrijving

Landhuis

Het landhuis heeft een rechthoekige plattegrond bestaande uit een kern met galerijen aan de lange zijden. Op de zuidwestelijke hoek van de westelijke zijgevel sluit een aanbouw met keuken aan. Het landhuis is opgetrokken in steen over een enkele bouwlaag en kap. De nok is nagenoeg oostwest gericht. Boven de kern bevindt zich een schilddak waarop de lessenaarsdaken van de galerijen aansluiten. Op het schilddak zijn tweemaal drie dakkapellen met driehoekige topveld; aan de zuidzijde op zijconsoles. De westelijke aanbouw met keuken heeft een lessenaardak met de hoge zijde op het noorden en een overstek.1)

De gevels zijn gepleisterd en geverfd. De lange noordelijke en zuidelijke gevel hebben een gootlijst met een klassiek profiel. De oostelijke en westelijke zijgevels hebben afgeknotte puntgevels en een gemetselde goot met een vlakke lijst. Op de oostelijke hoeken van het huis is telkens een ronde standgoot, waarop het profiel van de gootlijst wordt voortgezet.

Alle vensters hebben houten shutterramen.

De voorgevel (zuidelijke gevel) heeft een centraal geplaatste, dubbele paneeldeur met shutters. Ten oosten van de deur zijn twee staande vensters, ten westen van de deur zijn drie staande vensters. De noordgevel (achtergevel) van het landhuis heeft een centraal geplaatste dubbele houten paneeldeur met shutters en tweemaal drie staande vensters.

De oostelijke zijgevel heeft een centraal geplaatste, dubbele houten paneeldeur met shutters en aan weerszijden een staand venster. De westelijke zijgevel heeft een dubbele houten paneeldeur met shutters.

De westelijke aanbouw met keuken 2) heeft zowel aan de zuidzijde als aan de noordzijde een deur en een liggend venster. De westelijke zijgevel van de keuken heeft een staand venster en de uitbouw van een broodoven (fornu) met een restant van de schoorsteen. De fornu heeft een rechthoekige plattegrond en een zadeldakje met aan de westzijde een puntgeveltje. De nok van het dakje is oostwest gericht.

Terrassen, regenbak en badhuisje

Om het huis is een terras met een borstwering. De vloer van het terras is aan de voorzijde (zuidzijde) en aan de oostzijde afgedekt met IJsselstenen.3)

Aan de zuidzijde (voorzijde) heeft het terras een centraal geplaatste uitzwenkende trap met een eenvoudig geprofileerde borstwering. Aan de korte west- en oostzijde is telkens een uitzwenkende trap met een borstwering; de borstwering aan de westzijde is geprofileerd. Aan weerszijden van de drie trappen is de borstwering van het terras hoger opgetrokken en voorzien in- en uitzwenkende profielen. Op het basement van het zuidelijke terras sluit aan weerszijden van de trap een plantenbak van ca. 5,5m lang aan. Aan de oostzijde van de plantenbak sluit een smalle, langgerekte regenbak aan over de resterende lengte van het terras. De regenbak is opgetrokken in steen en heeft aan de zuidzijde drie overloopgaten en een steunbeer. De bak is afgedekt door een lessenaardak, waarvan de hoge zijde aansluit op de borstwering van het terras. Het dak is gedekt met rode Oudhollandse dakpannen.

In het basement van het oostelijke terras is een rechthoekige regenbak met afgeronde hoeken aan de binnenzijde. Ter hoogte van de vloer van het terras is de regenbak afgedekt met een zadeldak, waarvan de nok noord-zuid gericht is. Het dak is omgeven door een laag muurtje dat met IJsselstenen is afgedekt. Op de zuidoosthoek van de regenbak staat een taphokje. Het is opgetrokken in steen op een rechthoekige plattegrond en heeft een zadeldakje tussen twee tuitgeveltjes. De nok is noord-zuid gericht. In de zuidelijke gevel is een opgeklampte houten deur.

Naast het taphokje, tegen de oostzijde van het basement van het terras, staat een badhuisje. Het is opgetrokken in steen over een rechthoekige plattegrond en heeft een zadeldak tussen tuitgeveltjes. De nok is oostwest gericht. De gevels zijn gepleisterd en geverfd. Aan de terraszijde (westelijke zijde) is een opgeklampte houten deur. In de noord-, oost- en zuidgevel is een staand venster. In het interieur is een groot bad van cementsteen over de volle breedte tegen de oostelijke wand. Ter hoogte van de badrand is aan drie zijden telkens een kleine liggende opening. De vloer van de badkamer ligt lager dan die van het terras. In de badkamer is bij de ingang is een recht stenen trapje dat met IJsselstenen is bekleed.

Het terras op het noorden heeft eveneens een centraal geplaatste, uitzwenkende stenen trap met borstwering. Op de noordwestelijke hoek van het terras staat een forse, hoge, ronde pijler waarop vroeger de slavenbel stond. In de noordoostelijke hoek van het terras is een basement met een ronde gebolde schijf, waarop voorheen een vlaggenstok stond.

Interieur

Alle muren zijn ca. 45cm dik. De kern is opgedeeld in drie vertrekken. Het centrale vertrek, de sala, heeft aan de langszijden telkens een centraal geplaatste, getoogde doorgang met aan weerszijden een getoogde vensteropening.

Bijgebouwen

1. A) Aan de westzijde van het huis is een bijgebouwtje met een rechthoekige plattegrond en een zadeldak tussen twee tuitgeveltjes. De nok is noord-zuid gericht. Het dak is gedekt met rode Oudhollandse dakpannen. In de noordelijke gevel staat de datum 18(-1?)1. Het dak rust op stenen kolommen. Tussen de kolommen is een houten hekwerk.
2. B) Ten noordwesten van het landhuis staat een kleine magasina, opgetrokken in steen op een rechthoekige plattegrond met een zadeldak tussen twee tuitgevels. De nok is noord-zuid gericht. Het dak is gedekt met rode, Oudhollandse dakpannen. In de korte, zuidelijke gevel is een centraal geplaatste toegang. In de oostelijke gevel is een opgeklampte houten deur.
3. C) Ten oosten van deze magasina is nog een derde regenbak. Hij is opgetrokken in steen op een rechthoekige plattegrond.
4. D) Ten noorden van het landhuis bevinden zich koralen met stenen muren en voeder- en drinkbakken.
5. E) Op enige afstand ten noorden van het landhuis zijn twee putten. Een van deze putten heeft een molen. 4)

(Opmerkingen:

1. Het dak van het landhuis, de regenbak in het basement van het terras, het taphokje en het badhuisje, zijn tijdens een restauratie gedekt met rode, opnieuw verbeterde Hollandse dakpannen.
2. Zeer waarschijnlijk stond de keuken (evenals bij landhuis Sint Sebastiaan) oorspronkelijk los van het landhuis.
3. Het terras op het noorden is afgedekt met nieuwe IJsselstenen.
4. In het begin van de 20e eeuw waren er vijf pos di pia op de plantage (zie Werbatakaart).)

Redengeving

Het gebouw als boven beschreven is van algemeen belang wegens schoonheid en volkskundige waarde op grond van de volgende waardestellende criteria:

• ensemblewaarde vanwege het plantagecomplex bestaande uit het landhuis, diverse bijgebouwen en putten;
• architectuurhistorische waarde als landhuis met de kenmerkende opzet van een kern met galerijen, afgeknotte zijgevels en een oude badkamer met kuip van cementsteen.

Tot het hierboven vermelde monument behoort al hetgeen dat door bestemming of anderszins rechtens onroerend is.

Registratie: 2002-03-13

Afschrift Hypotheekbewaarder: 2002-02-13

Aanwijzingsbesluit: 2001-12-20

Publicatie: 2002-01-15

Inzage: gedurende 6 weken vanaf 2002-01-15