REGISTER VAN BESCHERMDE CULTUURHISTORISCHE ERFGOEDEREN
Landhuis Zeelandia
Kadastrale gegevens: Sectie: 5 – Meetbrief Nr.: 5M – 172
Landhuis Zeelandia, in opzet daterend uit de tweede helft van de 18e-eeuw met een dwarsvleugel uit de 19e-eeuw. Ozinga (1959) onderscheidde vier bouwfasen: het noordwestelijk deel uit ca. 1760, het zuidoostelijke verlengde ervan uit ca. 1800 en de twee dwarsvleugels van twee bouwlagen kort na elkaar uit de tweede helft van de 19e-eeuw. Aanpassingen uit 1935 en wijzigingen in indeling, gevels en detailleringen zijn aangebracht bij de restauratie van omstreeks 1985. (1) De plantage is gesitueerd aan de vm. oostoever van het Schottegat. Het landhuis ligt op een heuvel in het terrein.
Het landhuis is op kruisvormige plattegrond opgetrokken in steen over gedeeltelijk één en gedeeltelijk twee bouwlagen en kap, met de oude nok in NW ZO richting. Het landhuis heeft twee elkaar kruisende zadeldaken, gedekt met rode oudhollandse pannen. De gevels zijn gepleisterd en geverfd.
De vleugels met de nok NW ZO gericht hebben een zadeldak, dat is gevat tussen flauw inzwenkende topgevels met geprofileerde deklijst, segmentboogvormige topbeëindiging en beneden eindigend in voluutkrullen. In detail vertonen de voluten minieme verschillen. Beide geveltoppen hebben twee muurankers en een venster; de noordwestelijke top heeft een vensterluik met waterlijst.
Op elk van de vier onderscheiden dakvlakken staat een dakkapel voorzien van een sterk in en uitzwenkende top met geprofileerde deklijst en staand venster. Deze twee oudste vleugels hebben aan de drie vrij liggende zijden galerijen onder lessenaardak die op de kern aansluiten en met een geprofileerde gootlijst rusten op een colonnade. Deze colonnade bestaat uit korte, ronde zuilen met 8 hoekig kapiteel en vierhoekige voetplaat op een borstweringsmuur. In de as is op beide korte einden een toegangspoort gemaakt met extra bovenlijst, een boogoverspanning met naar beneden doorgezet profiel en naar beneden doorgetrokken zuilen. De zeven intercolumnia op elke zijde zijn op het noordoosten niet geheel volledig. In de korte gevelvlakken is een enkele opening gemaakt, op de lange gevelvlakken zijn het er twee.
De vleugels met de nok ZW NO gericht hebben een zadeldak dat iets hoger steekt dan het eerder beschreven deel (2). De vleugels hebben twee bouwlagen. De zuidwestelijke heeft in de korte gevel op de verdieping een deuropening, voorzien van waterlijst, openend op een balkon. De begane grond heeft drie boogvormige deuropeningen. De noordoostelijke vleugel heeft op verdiepingshoogte een band langs de drie gevels (3).
Door de glooiing van het terrein zijn aan de noord, west en zuidzijde van het landhuis trappen gemaakt vanaf de terrassen. Vanaf de galerij op het noordwesten gaat een trap van halfronde treden omlaag, gemaakt uit rode en gele handvorm baksteen. Op het zuidwesten ligt een halfrond terras van gele handvorm baksteen (18/19 x 8,5/9 x 4 cm) met een trap van bakstenen treden (op de kant geplaatste rode handvorm baksteen (23 x 11 x 4 cm) tussen een flauw gebogen borstwering met halfronde rand op het bovenvlak. De halfronde benedentrede heeft een rand van grote rode handvorm moppen (28,5 x 14 x 7 cm) (4).
(Opmerkingen:
- Geen van de bijgebouwen is oorspronkelijk; ze vallen niet onder de bescherming. Het grote bijgebouw met de quasi Brievengat-gevels dateert uit 1945.
- De gevels, goten en dakvorm zijn bij de restauratie gewijzigd in een niet oorspronkelijke vorm; alle vensters en deuren zijn vervangen.
- Of de indeling van de andere gevels oorspronkelijk is, valt niet goed na te gaan.
- Literatuur: Ozinga 1959, 213 215.)
Redengeving:
Het gebouw als boven beschreven is van algemeen belang wegens schoonheid en volkskundige waarde op grond van de volgende waardestellende criteria:
- architectuur- en cultuurhistorische waarde als landhuis met oude kern met galerijen, uitgebreid met dwarsbouw;
- architectuurhistorische waarde vanwege de 18e-eeuwse gevels en dakkapellen, galerijen, en terrastrappen;
- ensemblewaarde vanwege de situering in het terrein.
Tot het hierboven vermelde monument behoort al hetgeen dat door bestemming of anderszins rechtens onroerend is.
Registratie: 1996-08-30
Afschrift Hypotheekbewaarder: 1996-09-13
Aanwijzingsbesluit: 1996-06-04
Publicatie: 1996-06-11
Inzage: gedurende 30 dagen vanaf 1996-06-11
